وسوسه‌گر هرگز به انسان نمی‌گوید: «این کار بد است؛ ولی تو انجام بده»! بلکه کارهای بد را در چشم انسان زینت داده و از او فرصت تفکر را گرفته و ترس از انجام گناه را از دل او بیرون می‌کند. خدای متعال در قرآن از شیطان نقل می‌کند که قسم خورد و گفت: «رَبِّ بِما أَغْوَیْتَنِی لَأُزَیِّنَنَّ لَهُمْ فِی الْأَرْضِ وَ لَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعِین‏» (حجر:39)؛ «پروردگارا! به سبب اینکه مرا گمراه نمودى، من هم یقیناً [همه کارهاى زشت را] در زمین براى آنان زینت می‌دهم [تا ارتکاب زشتى‏ها براى آنان آسان شود] و مسلماً همه را گمراه مى‏کنم». امیرالمؤمنین , نیز می‌فرماید: «شیطان بر بنده گماشته شده و معصیت و گناه را برای او زینت می‌دهد تا آن را انجام دهد و او را به توبه کردن امیدوار می‌سازد تا آن را به تأخیر بیندازد». [1] در چنین شرایطی که غفلت دامن‌گیر انسان است، تشخیص وسوسه از غیر وسوسه و حق از باطل برای انسان دشوار می‌شود و بهترین راه برای نجات از خطر، پناه بردن به پروردگار در هر لحظه است؛ حتی زمانی که انسان یقین دارد کار درست انجام می‌دهد!

نکته دیگر این که خدا از طرفی بر اساس حکمت و مصلحت و برای فراهم آوردن فرصت برای رشد انسان‌ها، شیاطین را آفریده و به آنها فرصت می‌دهد تا در درون انسان‌ها وسوسه کنند و آنها را از راه راست منحرف کنند و از طرف دیگر ـ افزون بر این که انسان را از موهبت بزرگی به نام عقل بهره‌مند ساخته تا آن را به‌کار گیرد و با نور آن راه راست را از بیراهه بازشناسد ـ راهکار رهایی و نجات انسان از چنگال این دشمن خبیث را در این سوره آموزش می‌دهد. بر اساس آیات قرآن، شیطان هیچ تسلطی بر انسان ندارد و هرگز نمی‌تواند انسان را وادار به انجام کاری کرده و اختیار را از او بگیرد؛ بلکه تنها کاری که می‌تواند انجام دهد این است که به او وعده‌های پوچ دهد. خدای متعال از زبان شیطان نقل می‌کند که در روز قیامت پس از پایان محاسبه بندگان، خواهد گفت:

«یقیناً خدا [نسبت به برپایى قیامت، حساب بندگان، پاداش و عذاب‏] به شما وعده حق داد، و من به شما وعده دادم [که آنچه خدا وعده داده، دروغ است، ولى مى‏بینید که وعده خدا تحقّق یافت‏] و [من‏] در وعده‏ام نسبت به شما وفا نکردم، مرا بر شما هیچ غلبه و تسلّطى نبود؛ فقط شما را دعوت کردم [به دعوتى دروغ و بى‏پایه‏] و شما هم [بدون اندیشه و دقت دعوتم را] پذیرفتید، پس سرزنشم نکنید، بلکه خود را سرزنش کنید، نه من فریادرس شمایم، و نه شما فریادرس من؛ بى‏تردید من نسبت به شرک‏ورزى شما که در دنیا درباره من داشتید [که اطاعت از من را هم‏چون اطاعت خدا قرار دادید] بیزار و منکرم؛ یقیناً ستمکاران عذابى دردناک دارند.» (ابراهیم:22)

بنابراین هیچ کس نمی‌تواند به این بهانه که شیطان او را فریب داده، کارهای ناشایست خود را توجیه کند یا بر پروردگار حکیم خرده بگیرد که چرا اجازه داده شیطان او را وسوسه کند.